ラテン語 > 動詞 > 第一活用動詞

不定形が-areという語尾をとる動詞は、第一活用という型の規則的な変化をする。ここでは、「愛する」という意味のamo, amavi, amatum, amareを使って、活用語尾の具体例を示す。

不定詞 (infinitivus) ・分詞 (participium) 編集

態\時制 現在 (praesens) 完了 (perfectum) 未完了 過去完了 未来 (futurum) 前未来
能動態 (activa) 不定詞 -āre (amāre) -āvisse / -āsse (amāvisse / amāsse) - - -ātūrus esse (amātūrus esse) -
受動態 (passiva) 不定詞 -āri (amāri) -ātus esse (amātus esse) - - -ātum irī (amātum iri) -
能動態 (activa) 分詞 -āns (amāns) - - - -ātūrus (amātūrus) -
受動態 (passiva) 分詞 - -ātus (amātus) - - -andus (amandus) -

表中、-usの語尾を持つ分詞は男性・単数・主格である。回折的変化に含まれる分詞部分も同様である。 分詞は文中で性・数・格の変化を行なうがこの点については分詞の変化を参照のこと。

不定詞の未来受動相は irī (<eō「行く」の現在不定法受動相)と目的分詞(スピーヌム)を組み合わせた回折的変化を取る。この場合、目的分詞amātumは不変化詞であって主語の如何に関わらず性数の変化を行なわない。

現在 (praesens) ・完了 (perfectum) 編集

態 (vox) 能動態 (activa)
時制 (tempus) 現在 (praesens) 完了 (perfectum)
叙法 (modus) 直説法 (indicativus) 接続法 (subjunctivus) 命令法 (imperativus) 直説法 (indicativus) 接続法 (subjunctivus) 命令法 (imperativus)
1人称単数 (ego) (amo) -em (amem) - -āvī (amāvī) -averim (amaverim) -
2人称単数 (tu) -as (amās) -es (ames) -a (ama) -avisti (amavisti) -averis (amaveris) -
3人称単数 (is/ea/id) -at (amat) -et (amet) - -avit (amāvit) -averit (amaverit) -
1人称複数 (nos) -amus (amāmus) -emus (amemus) - -avimus (amavimus) -averimus (amaverimus) -
2人称複数 (vos) -atis (amātis) -etis (ametis) -ate (amāte) -avistis (amāvistis) -averitis (amāveritis) -
3人称複数 (ii (ei)/eae/ea) -ant (amant) -ent (ament) - -averunt (amāverunt) -averint (amāverint) -
態 (vox) 受動態 (passiva)
時制 (tempus) 現在 (praesens) 完了 (perfectum)
叙法 (modus) 直説法 (indicativus) 接続法 (subjunctivus) 命令法 (imperativus) 直説法 (indicativus) 接続法 (subjunctivus) 命令法 (imperativus)
1人称単数 (ego) -or (amor) -er (amer) - -ātus sum (amātus sum) -ātus sim (amātus sim) -
2人称単数 (tu) -āris (amaris) -eris (ameris) -āre (amare) -ātus es (amātus es) -ātus sis (amātus sis) -
3人称単数 (is/ea/id) -ātur (amātur) -etur (ametur) - -ātus est (amātus est) -atus sit (amatus sit) -
1人称複数 (nos) -āmur (amāmur) -emur (amemur) - -āti sumus (amāti sumus) -āti simus (amāti simus) -
2人称複数 (vos) -āmini (amāmini) -emini (amemini) -āmini (amāmini) -āti estis (amāti estis) -āti sitis (amāti sitis) -
3人称複数 (ii (ei)/eae/ea) -antur (amantur) -entur (amentur) - -ati sunt (amāti sunt) -ati sint (amati sint) -

表に示したのは男性である。女性の場合、-atus (amatus)は-ata (amata)に、-ati (amati)は-atae (amatae)に、又、中性の場合、-atus (amatus)は-atum (amatum)に、-ati (amati)は-ata (amata)になる。

未完了 (imperfectum) ・過去完了 (plusquamperfectum) 編集

未完了時制と、その完了である過去完了時制においては、命令法を全く欠いている。おそらく、過ぎ去ったことに命令しても無意味だからであろう。

態 (vox) 能動態 (activa)
時制 (tempus) 未完了 (imperfectum) 過去完了 (plusquamperfectum)
叙法 (modus) 直説法 (indicativus) 接続法 (subjunctivus) 命令法 (imperativus) 直説法 (indicativus) 接続法 (subjunctivus) 命令法 (imperativus)
1人称単数 (ego) -abam (amabam) -arem (amarem) - -averam (amaveram) -avissem (amavissem) -
2人称単数 (tu) -abas (amabas) -ares (amares) - -averas (amaveras) -avisses (amavisses) -
3人称単数 (is/ea/id) -abat (amabat) -aret (amaret) - -averat (amaverat) -avisset (amavisset) -
1人称複数 (nos) -abamus (amabamus) -aremus (amaremus) - -averamus (amaveramus) -avissemus (amavissemus) -
2人称複数 (vos) -abatis (amabatis) -aretis (amaretis) - -averatis (amaveratis) -avissetis (amavissetis) -
3人称複数 (ii(ei)/eae/ea) -abant (amabant) -arent (amarent) - -averant (amaverant) -avissent (amavissent) -
態 (vox) 受動態 (passiva)
時制 (tempus) 未完了 (imperfectum) 過去完了 (plusquamperfectum)
叙法 (modus) 直説法 (indicativus) 接続法 (subjunctivus) 命令法 (imperativus) 直説法 (indicativus) 接続法 (subjunctivus) 命令法 (imperativus)
1人称単数 (ego) -abar (amabar) -arer (amarer) - -atus eram (amatus eram) -atus essem (amatus essem) -
2人称単数 (tu) -abaris (amabaris) -areris (amareris) - -atus eras (amatus eras) -atus esses (amatus esses) -
3人称単数 (is/ea/id) -abatur (amabatur) -aretur (amaretur) - -atus erat (amatus erat) -atus esset (amatus esset) -
1人称複数 (nos) -abamur (amabamur) -aremur (amaremur) - -ati eramus (amati eramus) -ati essemus (amati essemus) -
2人称複数 (vos) -abamini (amabamini) -aremini (amaremini) - -ati eratis (amati eratis) -ati essetis (amati essetis) -
3人称複数 (ii (ei)/eae/ea) -abantur (amabantur) -arentur (amarentur) - -ati erant (amati erant) -ati essent (amati essent) -

表に示したのは男性である。女性の場合、-atus (amatus)は-ata (amata)に、-ati (amati)は-atae (amatae)に、又、中性の場合、-atus (amatus)は-atum (amatum)に、-ati (amati)は-ata (amata)になる。

未来 (futurum) ・前未来 (futurum praeteritum) 編集

未来時制と、その完了である前未来時制では、接続法を全く欠いている。これは、そもそも接続法という叙法が「想定されたことがら」を話すための叙法であるため、わざわざ重ねて未来時制を用いる必要がないからであろう。

態 (vox) 能動態 (activa)
時制 (tempus) 未来 (futurum) 前未来 (futurum praeteritum)
叙法 (modus) 直説法 (indicativus) 接続法 (subjunctivus) 命令法 (imperativus) 直説法 (indicativus) 接続法 (subjunctivus) 命令法 (imperativus)
1人称単数 (ego) -abo (amabo) - - -avero (amavero) - -
2人称単数 (tu) -abis (amabis) - -ato (amato) -averis (amaveris) - -
3人称単数 (is/ea/id) -abit (amabit) - -ato (amato) -averit (amaverit) - -
1人称複数 (nos) -abimus (amabimus) - - -averimus (amaverimus) - -
2人称複数 (vos) -abitis (amabitis) - -atote (amatote) -averitis (amaveritis) - -
3人称複数 (ii (ei)/eae/ea) -abunt (amabunt) - -anto (amanto) -averint (amaverint) - -
態 (vox) 受動態 (passiva)
時制 (tempus) 未来 (futurum) 前未来 (futurum praeteritum)
叙法 (modus) 直説法 (indicativus) 接続法 (subjunctivus) 命令法 (imperativus) 直説法 (indicativus) 接続法 (subjunctivus) 命令法 (imperativus)
1人称単数 (ego) -abor (amabor) - - -atus ero (amatus ero) - -
2人称単数 (tu) -aberis (amaberis) - -ator (amator) -atus eris (amatus eris) - -
3人称単数 (is/ea/id) -abitur (amabitur) - -ator (amator) -atus erit (amatus erit) - -
1人称複数 (nos) -abimur (amabimur) - - -ati erimus (amati erimus) - -
2人称複数 (vos) -abimini (amabimini) - - -ati eritis' (amati eritis) - -
3人称複数 (ii (ei)/eae/ea) -abuntur (amabuntur) - -antor (amantor) -ati erunt (amati erunt) - -

表に示したのは男性である。女性の場合、-atus (amatus)は-ata (amata)に、-ati (amati)は-atae (amatae)に、又、中性の場合、-atus (amatus)は-atum (amatum)に、-ati (amati)は-ata (amata)になる。