C・IVLII・CAESARIS・COMMENTARIORVM・BELLI・GALLICI
LIBER・PRIMVS


  ガリア戦記 注解編     第1巻  

 23節 | 24節 | 25節  

原文テキスト 編集

[1] 1Postquam id animadvertit, copias suas Caesar in proximum collem subduxit equitatumque qui sustineret hostium impetum misit.   2ipse interim in colle medio triplicem aciem instruxit legionum quattuor veteranarum  ; 3*in summo iugo duas legiones quas in Gallia citeriore proxime conscripserat, et omnia auxilia conlocavit,  ita uti supra se totum montem hominibus compleret; (3**) interea sarcinas in unum locum conferri et eum ab iis qui in superiore acie constiterant muniri iussit.   4Helvetii cum omnibus suis carris secuti impedimenta in unum locum contulerunt;   5ipsi confertissima acie reiecto nostro equitatu phalange facta sub primam nostram aciem successerunt.


テキスト引用についての注記
  • animadvertit : animum advertit の合成語であり、どちらの表記も用いられる。写本でも校訂版でも表記は揺れている。『ガリア戦記』『内乱記』で何度か用いられている。
  • subduxit (三人称・単数・完了・能動・直接法) : misit(完了)に合わせた Meusel による修正(corr.)で、Fuchs, Klotz, Hering はこれを支持する。
    • subducit (三人称・単数・現在・能動・直接法) : 主要写本ω の表記で、Constans, Seel はこちらを支持する。
  • impetum : 古形 inpetum が用いられているものもある。
  • veteranarum : Vettori による修正で、写本ω では veteranorum となっている。
  • iis : Frigell による修正(corr.)で、Klotz, Hering らはこれを支持する。
    • his : 主要写本ω の記述で、Constans, Seel らはこちらを支持する。
  • impedimenta : Constans, Hering らは inpedimenta の表記を採る。
  • 3* ~ (3**) この箇所は、校訂者によって読みが大きく異なる。
    • ita uti supra se : 写本M[2]LNB2 および β系写本では veteranorum の後にあり、Constans は写本通りとする。
      • Witte はこの部分を削除提案しており、Fuchs はこれを支持する。
      • Klotzita uti supra setotum montem hominibus ac を削除)の前に置き、Seel もこれに従う。
      • ita uti supra sed : 写本AQ[3], B1 では sed となっている。
      • Oehler (1860)ita uti supra を削除して単に sed とした。
    • conlocavit (三人称・単数・完了・能動・直説法)Klotz (Meusel) による修正。
      • conlocari (現在・能動・不定法):主要写本ω の記述で、Fuchs, Seel, Hering らはこちらを支持する。
      • conlocaret (三人称・単数・未完了過去・能動・接続法)Gravius による修正で、Constans はこちらを採る。
    • ac totum : Klotz, Seelac を削除するが、Constans, Hering らは写本通りとする。
    • compleret (三人称・単数・未完了過去・能動・接続法)Gravius による修正[4]で、直後の et を削除する。Constans, Klotz, Seel らはこれを支持する。
      • compleri (現在・受動・不定法) et:主要写本ω の記述で、Hering らはこちらを採る。
      • complevit (三人称・単数・完了・能動・直説法):古い版では、こちらの修正を採っているものもある。
    • [ac totum montem hominibus complevit; interea] : Dinter らは、この部分を削除提案している。

異読の対照一覧 編集

  • ※以下に、上記の箇所について、写本やいくつかの校訂版の読みを掲げる。
    黄色部分は修正箇所。赤字の3は、3項のはじめ。
    • 写本(ω)の記述
      ... veteranorum, ita, uti supra se in summo iugo duas legiones, quas in Gallia citeriore proxime conscripserat, et omnia auxilia conlocari ac totum montem hominibus compleri et interea sarcinas ...
    • Oehler (1860) の校訂版より
      ... veteranarum   sed  in summo iugo duas legiones, quas in Gallia citeriore proxime conscripserat, et omnia auxilia conlocari ac totum montem hominibus compleri et interea sarcinas ...
    • Dinter (1876) の校訂版より
      ... veteranarum   atque supra se in summo iugo duas legiones, quas in Gallia citeriore proxime conscripserat, et omnia auxilia conlocavit [ac totum montem hominibus complevit; interea] ; sarcinas ... (※[ ] 部分を削除提案)
    • Meusel (1894) の校訂版より
      ... veteranarum [ita uti supra se] in summo iugo duas legiones, quas in Gallia citeriore proxime conscripserat, et omnia auxilia conlocari, [ac totum montem hominibus compleri et interea] sarcinas ... (※[ ] 部分を削除提案)
    • Klotz (1957) の校訂版より
      ... veteranarum  ;  3 in summo iugo duas legiones quas in Gallia citeriore proxime conscripserat, et omnia auxilia conlocavit,   ita uti supra se    totum montem hominibus compleret;   interea sarcinas ... 
    • Seel (1961) の校訂版より
      ... veteranarum  ;  3 in summo iugo duas legiones, quas in Gallia citeriore proxime conscripserat, et omnia auxilia conlocari, ita uti supra se    totum montem hominibus compleret,   interea sarcinas ... (※師 Klotz をほぼ踏襲)
    • Constans (1964) の校訂版より
      ... ueteranarum, ita uti supra se in summo iugo duas legiones quas in Gallia citeriore proxime conscripserat et omnia auxilia conlocaret ac totum montem hominibus compleret ;  3 interea sarcinas ... (※写本をかなり尊重)
    • Hering (1987) の校訂版より
      ... veteranarum, ita uti supra se <...>. 3 in summo iugo duas legiones, quas in Gallia citeriore proxime conscripserat, et omnia auxilia conlocari ac totum montem hominibus compleri et interea sarcinas ... (※写本に近い)

整形テキスト 編集

[5] XXIV.   《1》Postquam id animum advertit, cōpiās suās Caesar in proximum collem subdūcit equitātumque, quī sustinēret hostium impetum, mīsit.    《2》Ipse interim in colle mediō triplicem aciem īnstrūxit legiōnum quattuor veterānārum ; [ ita utī suprā ]  《3*》 in summō iugō duās legiōnēs, quās in Galliā citeriōre proximē cōnscrīpserat, et omnia auxilia conlocārī , < ita utī suprā sē> ac tōtum montem hominibus complērī et (3**)intereā sarcinās in ūnum locum cōnferrī et eum ab hīs, quī in superiōre aciē cōnstiterant, mūnīrī iussit.   《4》Helvētiī cum omnibus suīs carrīs secūtī impedīmenta in ūnum locum contulērunt;   《5》ipsī cōnfertissimā aciē rēiectō nostrō equitātū phalange factā sub prīmam nostram aciem successērunt.

注記
  • “ita utī suprā sē” を写本通り前に置くか、削除するか、あるいは後ろに移すかなど、校訂者によって見解が大きく分かれるが、ここではできるだけ写本のテキストの原形を保ち、修正提案などを示すことに留める。

注解 編集

1項 編集

語釈




脚注 編集

  1. ^ 原文テキストについてはガリア戦記/注解編#原文テキストを参照。
  2. ^ Constans はRと記す。
  3. ^ Constans はMと記す。
  4. ^ Constansによる
  5. ^ 整形テキストについてはガリア戦記/注解編#凡例を参照。

解説 編集

関連項目 編集

関連記事 編集

外部リンク 編集